Sjálfbærniskýrsla
Ávarp framkvæmdastjóra
Ágæti lesandi.
Loftslagsbreytingar, áskoranir í auðlindanýtingu og vaxandi kröfur um ábyrga stjórnarhætti kalla á skýr markmið og raunverulegar aðgerðir. VSÓ Ráðgjöf hefur undanfarin ár lagt áherslu á að styðja við viðskiptavini sína á grænni leið og styrkja eigin innviði í sjálfbærni.
Það er mín ánægja að kynna Sjálfbærniskýrslu VSÓ fyrir árið 2024. Við hjá VSÓ höfum það að leiðarljósi að stuðla að sjálfbærri þróun í öllum þáttum starfseminnar og er skýrslan vitnisburður um árangur okkar á þessu sviði
Á árinu 2024 höfum við náð verulegum árangri á sviði sjálfbærni og samfélagslegrar ábyrgðar. Meðal annars tókst okkur að minnka losun fyrirtækisins á gróðurhúsalofttegundum um 30% frá fyrra ári, sem er stór áfangi á vegferð okkar að kolefnishlutleysi. Breytingar á bílaflota VSÓ, færri vinnutengdar flugferðir og vistvænar samgöngur starfsfólks hafa haft þar mikil áhrif.
Við höfum haldið áfram að þróa og dýpka ráðgjöf okkar í Grænu leiðinni, sem hjálpar fyrirtækjum og sveitarfélögum að draga úr umhverfisáhrifum og innleiða sjálfbærni í stefnumótun og verkefni. Með aukinni áherslu á lífsferilsgreiningar (LCA), umhverfisvottanir og hringrásarhagkerfið höfum við unnið fjölmörg verkefni sem skila raunverulegum ávinningi fyrir umhverfi og samfélag.
Áhersla hefur verið lögð á að efla jafnrétti og fjölbreytni innan fyrirtækisins, og höldum áfram að skapa vinnustað þar sem öll hafa jöfn tækifæri til að blómstra. Við viljum tryggja að VSÓ sé eftirsóttur vinnustaður sem laðar að hæfileikaríkt fólk sem hefur áhuga á að taka þátt í sjálfbærnivegferðinni.
Árangur okkar í sjálfbærni á rætur sínar í fagþekkingu, elju og frumkvæði starfsfólks VSÓ. Ég vil þakka öllu starfsfólki fyrir framlag þess og fyrir að vera drifkrafturinn í þeirri breytingu sem við vinnum að á hverjum degi. Ég þakka einnig viðskiptavinum okkar og samstarfsaðilum fyrir að treysta á okkur í vegferð sinni í átt að sjálfbærari framtíð.
Við höfum fylgst vel með breytingum og auknum kröfum á sviði sjálfbærni og unnið markvisst að því að efla þekkingu og þjónustu við viðskiptavini sem stuðlar að sjálfbærni og betra samfélagi.
VSÓ Ráðgjöf mun halda áfram að þróa þjónustu sína, styðja við sjálfbæra uppbyggingu og axla ábyrgð á framtíðinni. Við horfum björtum augum fram á veginn og hlökkum til að vinna áfram að framfaramálum með viðskiptavinum okkar, samfélaginu og starfsfólki.
Runólfur Þór Ástþórsson
Hér að neðan er ágrip úr Sjálfbærniskýrslu VSÓ Ráðgjafar 2024 en nálgast má sjálfbærniskýrslur VSÓ í heild sinni hér til hliðar.
Umhverfisstjórnun í samræmi við kröfur ÍST EN ISO 14001 er hluti af rekstrarkerfi VSÓ Ráðgjafar og er ætlað að tryggja að fyrirtækið sýni góða frammistöðu í umhverfismálum og stýri þeim áhrifum sem starfsemin hefur á umhverfið.
Umhverfi
Stuðst er við UFS leiðbeiningar Nasdaq um framsetningu gagna þar sem horft er til losunar og losunarkræfni gróðurhúsalofttegunda (GHL), orkunotkunar, orkukræfni, samsetningar orku, vatnsnotkunar, loftslagseftirlits stjórnar og stjórnenda, ásamt mildun loftslagsáhættu. Losunarkræfni GHL er sýnd sem losun á hvert stöðugildi og orkukræfni er orkunotkun á hvert stöðugildi og á hvern m3 eða m2 húsnæðis.
Umhverfisstjórnun í samræmi við kröfur ÍST EN ISO 14001 er hluti af rekstrarkerfi VSÓ Ráðgjafar og er ætlað að tryggja að fyrirtækið sýni góða frammistöðu í umhverfismálum og stýri þeim áhrifum sem starfsemin hefur á umhverfið. Fyrirtækið setur sér markmið um stöðugar umbætur til að draga úr neikvæðum umhverfisáhrifum starfseminnar.
Mikilvægir umhverfisþættir í starfseminni hafa verið skilgreindir og eru vaktaðir; eldsneytisnotkun vegna aksturs og vinnutengdra flugferða, ferðir starfsmanna til og frá vinnu, rafmagnsnotkun í húsnæði og hleðslu rafmagnsbíla, vatnsnotkun, úrgangur og pappírsnotkun. Innkaupum er stýrt og markmiðið er að kaupa vistvæna vöru ef hún er í boði. Notuð eru umhverfisvæn ræstiefni og hreinlætispappír. Útgefið efni er ýmist á rafrænu formi eða prentað í umhverfisvottaðri prentsmiðju. Notaður er Svansvottaður prentpappír.
Losun gróðurhúsalofttegunda
Markmið VSÓ: Að losun GHL árið 2024 vegna starfsemi VSÓ minnki um 30% miðað við 2023.
Staðan: Stuðst er við aðferðafræði Greenhouse Gas Protocol við útreikninga á kolefnisspori VSÓ á ársgrundvelli. Losun GHL miðað við CO2íg er skipt í umfang 1, 2 og 3 eftir því hvar í virðiskeðjunni losunin á sér stað. Einnig er reiknuð út heildarlosun GHL á hvert stöðugildi.
Reiknuð losun GHL (CO2íg) árið 2024 voru 40 tonn sem er 30% minni en árið 2023. Losun vegna umfangs 1 og 2 árið 2024 var 27% af heildarlosun og losun vegna umfangs 3 var 73%. Þessi hlutföll voru þau sömu árið 2024. Hlutfall losunar vegna umfangs 1 jókst á milli ára, var 20% árið 2024 en 22% árið 2023. Ástæðan var minni losun frá bifreiðum VSÓ og einkabílum notuðum í vinnuferðir.
Orkunotkun
Markmið VSÓ: Lágmarka orkunotkun og auka hlutfall endurnýjanlegrar orku.
Staðan: Orkunotkun hjá VSÓ samanstendur af rafmagni, heitu vatni og jarðefnaeldsneyti. Hlutfall endurnýjanlegra orkugjafa var 89% árið 2024 sem er aukning um 6% frá árinu 2023.
Rafmagnsnotkun á hvert stöðugildi var 2.075 kWst árið 2024. Notkunin hefur sveiflast nokkuð hin síðari ár, var minni á covid árunum, en hefur minnkað talsvert frá árinu 2016 þegar hún var 2.700 kWst (mynd 7). Rafmagnsnotkun vegna hleðslustöðva hefur aukist nokkuð frá því að þær voru teknar í notkun árið 2021. Sú rafmagnsnotkun var 15% af heildarnotkun árið 2024 en eingöngu 5% árið 2021.
Notkun á heitu vatni á hvert stöðugildi var 65 m3 árið 2024 sem er svipuð notkun og hefur verið í gegnum árin. Notkun á jarðefnaeldsneyti í vinnutengdar ferðir (bifreiðar VSÓ og einkabílar) dróst mikið saman á milli áranna 2023 og 2024 eða um 49%.
Samgöngur
Markmið VSÓ: Stuðla að vistvænum samgöngum starfsfólks til og frá vinnu.
Staðan: VSÓ hvetur starfsfólk til að nýta sér vistvæna og heilsusamlega samgöngumáta til og frá vinnu og býður upp á samgöngusamning til þriggja, sex eða tólf mánaða. Niðurstöður ferðavenjukannana benda til þess að starfsfólk nýti sér vistvænan ferðamáta í auknum mæli, þó meira á sumrin en á veturna. Niðurstöður könnunarinnar sýndu að 58% nýttu sér vistvænar samgöngur að jafnaði yfir sumartímann (maí-sept.) 2024 en um 50% yfir vetrartímann. Þessi hlutföll voru 54% sumarið og 34% veturinn 2023. Í vistvænum samgöngum felst að ganga, ferðast á hjóli eða hlaupahjóli, strætó, rafmagns-, metan eða tengiltvinnbíl.
Úrgangur og pappír
Markmið VSÓ: Stuðla almennt að minni hráefnisnotkun og minnka úrgangsmyndun. Að hlutfall úrgangs sem er flokkað verði 85%. Draga úr pappírsnotkun og að notkun á A4 pappír í prentara sé undir 0,3 kössum á stöðugildi á ári.
Staðan: Árið 2024 fóru 1.336 kg af úrgangi í urðun en alls 3.919 kg í endurvinnslu vegna starfsemi VSÓ. Þar af voru 2.089 kg lífrænn úrgangur (mynd 10). Hlutfall úrgangs sem fór til endurvinnslu (plast, pappír, málmar, gler og lífrænn úrgangur) hefur aukist mikið hin síðari ár (mynd 11). Hlutfallið var 75% árið 2024, mjög svipað og árið 2023.
Pappírsnotkun hefur verið svipuð síðustu árin. Þegar mælingar hófust árið 2010 var notkunin á A4 pappír 1,8 kassar á stöðugildi. Árið 2024 var notkunin komin niður í 0,12 kassar á stöðugildi sem er minna en árið 2023 þegar 0,28 kassar voru notaðir. VSÓ notar mhverfisvottaðan pappír í 90% tilvika.
starfsfólks til og frá vinnu
[tonn CO2íg]
- 2024 (23)
- 2023 (34)
- 2022 (27)
- 2021 (22)
- 2020 (24)
- 2019 (31)
- 2018 (33)
Unnið er að ýmsum verkefnum sem stuðla að minni losun GHL
Starfsfólk hefur aðgang að vinnubílum.
Starfsfólk hefur aðgang að rafmagnshjóli.
Starfsfólk getur ferðast frítt í strætó til og frá vinnu.
Starfsfólk hefur möguleika á að vinna heima.
Hvatt er til notkunar á vistvænum samgöngum.
Hvatt er til fjarfunda, pappírslausra viðskipta og annarra rafrænna samskipta.
Uppruni losunar GHL
[CO2íg] árið 2024
- Heitt vatn (3%)
- Rafmagn (5%)
- Vinnuferðir á einkabíl (4%)
- Úrgangur (5%)
- Flug (9%)
- Farartæki VSÓ (16%)
- Ferðir starfsfólks til og frá vinnu (58%)
VSÓ vinnur eftir jafnréttisáætlun sem kveður á um að fyllsta jafnréttis sé gætt óháð þjóðernisuppruna, trú, lífsskoðun, fötlun, aldri, kynhneigð, kynvitund, kyneinkennum eða kyntjáningu. VSÓ hefur innleitt sáttmála gegn einelti, áreitni og ofbeldi ásamt forvarnar- og viðbragðsáætlun í þessu sambandi.
Félagslegir þættir
Stuðst er við UFS leiðbeiningar Nasdaq um framsetningu gagna um laun forstjóra, launamun kynja, starfsmannaveltu, kynjafjölbreytni, hlutfall tímabundinna starfskrafta, aðgerða gegna mismunun, vinnuslysatíðni, hnattræna heilsu og öryggis, barna- og nauðungarvinnu sem og mannréttindi almennt.
Öryggistjórnun í samræmi við kröfur í ISO 45001 er hluti af rekstrarkerfi VSÓ. Innan ramma þess eru ferlar sem stýra jafnréttis-, eineltis-, öryggis- og heilsumálum. Áhættumahugsun er notuð til að forgangsraða verkefnum svo unnt sé að vinna stöðugt að umbótum. Fyrirtækið vinnur eftir jafnréttisáætlun þar sem gæta skal fyllsta jafnréttis óháð þjóðernisuppruna, trú, lífsskoðun, fötlun, aldri, kynhneigð, kynvitund, kyneinkennum eða kyntjáningu. VSÓ hefur innleitt sáttmála gegn einelti, áreitni og ofbeldi ásamt forvarnar- og viðbragðsáætlun í þessu sambandi. VSÓ hefur þannig skuldbundið sig til að vinna í samræmi við íslensk lög og alþjóðlegar skuldbindingar sem ná yfir mannréttindi.
3Jafnrétti og launahlutfall
Markmið VSÓ: Að auka hlutfall kvenna á meðal verkefnisstjóra og sviðsstjóra miðað við 2023. Að kyn sé ómarktækt gildi við launaákvörðun og að jafnlaunavottun sé viðhaldið.
Staðan: Hlutfall kvenna hjá VSÓ var 43% árið 2024 en 49% árið 2023. Hlutfall kvenna sem verkefnastjórar var 29% árið 2024, það sama og árið 2023 og einnig hlutfall kvenna sem sviðstjórar eða 12,5% (ein kona og sjö karlar). Í stjórn er jafnt hlutfall kvenna og karla eða 50%.
Jafnlaunaúttekt árið 2024 staðfesti að kyn sé ekki marktækt gildi. Hlutfall miðgildis launagreiðslna karla og kvenna árið 2024 var 1,12%, það sama og árið 2023. Allt starfsfólk VSÓ er tekið með í útreikninginn án tillits til menntunar, starfsreynslu o.fl. Árið 2024 var hlutfall starfsfólks í fullu starfi 92% og meðal starfsaldur 16,1 ár. Hlutfallið var 90% árið 2023 og meðal starfsaldur 11,4 ár.
Öryggi og heilsa
Markmið VSÓ: Starfsumhverfið sé heilsusamlegt, öruggt og stuðli að jafnrétti. Að byggja upp góða liðsheild og heilbrigða vinnustaðamenningu þar sem traust og trúnaður ríkir milli starfsfólks og stjórnenda. Að starfsánægja hjá VSÓ í HR monitor könnunum mælist ekki lakari en árið 2023. Að engin fjarveruslys verði á starfsfólki VSÓ á vinnustað.
Staðan: Almenn líðan, starfsánægja og vinnuálag starfsmanna er metið reglulega í könnunum og í heilsufarsskoðunum. VSÓ býður starfsfólki sínu árlega í heilsufarsviðtöl, heilsufarsmælingar og bólusetningu gegn inflúensu. Einnig hefur VSÓ hefur gert samning við utanaðkomandi aðila til að styðja við líkamlegt og andlegt heilsufar starfsfólks.
Almenn líðan, starfsánægja og vinnuálag er metið reglulega og var HR monitor könnun gerð tvisvar árið 2024. VSÓ býður starfsfólki sínu árlega í heilsufarsviðtöl, heilsufarsmælingar og bólusetningu gegn inflúensu. Lögð er áhersla á líkamlega, andlega og félagslega vellíðan auk þess sem unnið er að öryggi starfa og slysaforvörnum. VSÓ hefur gert samning við utanaðkomandi aðila til að styðja við líkamlegt og andlegt heilsufar starfsfólks og tryggir aðgang þeirra að sálfræðiþjónustu þegar svo ber undir. Fjarvistir starfsfólks vegna veikinda voru 4% árið 2024 en 4,2% árið 2023.
VSÓ fjárfestir í aðstöðu, búnaði og þjónustu sem stuðlar að vellíðan starfsfólks sem styður við það að fólk geti stundað hreyfingu t.d. með því að hjóla til og frá vinnu og eru styrkir veittir til heilsuræktar.
Kynjahlutfall starfsfólks VSÓ 2024
- Konur (43%)
- Karlar (57%)
Samfélagsþátttaka
VSÓ sýnir samfélagslega ábyrgð með því að styðja ýmis mikilvæg málefni í nærsamfélaginu. Dæmi um nokkur slík málefni eru:
Hjálparstarf kirkjunnar
Krabbameinsfélag Íslands – s.s. mottumars, bleika slaufan o.fl.
Kraftur – Perlað af Krafti
Samhjálp
SÁÁ
Slysavarnarfélagið Landsbjörg
Team Rynkeby
Vinnustofa Skúlatúns
Stjórnarhættir eiga við um kynjahlutfall í stjórn, óhæði stjórnar, kaupauka, kjarasamninga, siðareglur birgja, siðferði og aðgerðir gegn spillingu, persónuvernd, sjálfbærniskýrslur, starfsvenjur við upplýsingagjöf ásamt því að gögn séu tekin út og sannreynd af ytri aðila.
Stjórnarhættir
Stuðst er við UFS leiðbeiningar Nasdaq um framsetningu gagna varðandi stjórn og stjórnarhætti, óhæði stjórnar, kaupauka, kjarasamninga, siðareglur birgja, siðferði og aðgerðir gegn spillingu, persónuvernd, sjálfbærniskýrslur og starfsvenjur við upplýsingagjöf.
Í stjórn eru sex manns, þrjár konur og þrír karlar. Áhersla er lögð á að breidd starfsfólks endurspeglist í stjórn, bæði hvað varðar kyn og aldur.
Ábyrgir stjórnarhættir
Markmið VSÓ: Tryggja ábyrga stjórnarhætti sem sýna að fyrirtækið axli ábyrgð á verkum sínum. Einnig að veita viðskiptavinum framúrskarandi þjónustu sem skilar þeim raunverulegum árangri.
Staðan: Við tileinkum okkur góða stjórnarhætti þar sem alþjóðlega viðurkenndum viðmiðum um bestu framkvæmd á því sviði er fylgt. Verklag einkennist af góðu viðskiptasiðferði, heilbrigðum viðskiptaháttum og ábyrgð. Við leggjum áherslu á að nýta fjármagn með hagkvæmum hætti og styðjum við samfélagsleg málefni, mannréttinda- og góðgerðarmál.
Fyrirtækið hefur verið á lista Credit info yfir framúrskarandi fyrirtæki árlega frá árinu 2014 og fyrirmyndar fyrirtæki í rekstri árlega frá 2017.
VSÓ á fulltrúa í stjórn Félags ráðgjafaverkfræðinga og leggur þannig sitt lóð á vogarskálarnar um að stuðla að eðlilegu samkeppnisumhverfi og að verkfræðivinna styðji við jákvæðan hagvöxt og góða innviði samfélagsins. Starfsfólk VSÓ kennir ýmsar greinar í Háskóla Íslands, Háskólanum í Reykjavík og hjá Iðunni, fræðslusetri.
Persónuvernd
Markmið VSÓ: Að þeir einstaklingar, starfsfólk, viðskiptavinir eða aðrir sem verið er að safna upplýsingum um séu upplýstir um hvernig fyrirtækið safnar og vinnur persónuupplýsingar.
Staðan: VSÓ er umhugað um persónuvernd og gagnaöryggi og því hefur fyrirtækið sett sér stefnu um persónuvernd. Markmið stefnunnar er að tryggja að VSÓ vinni aðeins með persónuupplýsingar að uppfylltum skilyrðum persónuverndarlaga og að gripið sé til nauðsynlegra öryggisráðstafana þegar við á. Í stefnunni kemur fram að aðeins nauðsynlegar upplýsingar eru meðhöndlaðar til að uppfylla samnings- og kjarasamningsbundnar skuldbindingar og uppfylla skyldur t.d. samkvæmt bókhaldslögum.
Lykilatriði um stjórnarhætti
Að viðskiptavinurinn sé ánægður.
Gagnsæi.
Hugað sé að hagsmunaaðilium.
Lög og reglur uppfylltar.
Viðmið VSÓ við mat á birgjum
og þjónustuaðilum
Geta til að útvega vöru/þjónustu
á tryggan hátt.
Verð á vöru og þjónustu.
Fyrri verkefni undirverktaka og þjónustuaðila.
Reynsla VSÓ af samstarfi við undirverktaka og þjónustuaðila.
Fagmennska.
Skjalfest gæðakerfi, verklag eða ferli sem unnið er eftir.
Umhverfisstjórnun, verklag eða ferli sem unnið er eftir.
Skipulagt vinnuverndarstarf.
VSÓ Ráðgjöf býður vistvænar og hagkvæmar lausnir sem stuðla að framförum og sjálfbærri þróun. Áhersla er lögð á alla þrjá þætti sjálfbærni í verkefnum þ.e. umhverfi, samfélag og efnahag.
Græna leiðin í átt að betra samfélagi
Sjálfbærnistefna VSÓ hefur rennt styrkari stoðum undir áherslur og þjónustuþætti í Grænu leiðinni (GL). Leiðarljósið er að sjálfbærni leiði til betra samfélags. Markmiðið er að verkefnin skili framförum og ávinningi í öllum þáttum sjálfbærni. Með samspili þverfaglegrar þekkingar og reynslu næst bestur árangur.
Breytingar í umhverfinu
VSÓ rýnir reglulega breytingar á lögum, reglugerðum og stefnumörkun stjórn-valda sem snertir starfsemi fyrirtækisins. Mörgum breytingum fylgja tækifæri eða áskoranir á sviði sjálfbærni sem hafa áhrif á verkefni og verklag hjá VSÓ.
Sérfræðingar VSÓ eiga sæti í vinnuhópum á vegum HMS og innviðaráðuneytisins um breytingar á byggingarreglugerð. Þetta snertir lífsferilsgreiningar (LCA), orkusparnað, hringrásarhagkerfið og byggingarvörur.
Fjármálastofnanir hafa margar tekið mið af flokkunarreglugerðinni í uppfærslu á sjálfbærri fjármálaumgjörð þar sem m.a. er vísað í vottanir og lífsferilsmerki sem skilyrði fyrir grænni fjármögnun verkefna. Framkvæmdaaðilar sem vilja fá betri vaxtakjör þurfa þá að uppfylla þessi skilyrði sem snerta t.d. BREEAM og Svansvottun bygginga. VSÓ hefur því aðstoðað sveitarfélög og fyrirtæki við að uppfylla slíkar kröfur, m.a. með orkuútreikningum, vottunum og gerð lífsferilsgreininga.
Tekinn hefur verið í notkun nýr hugbúnaður til orkuútreikninga hjá VSÓ og er stöðugt unnið að umbótum til að tryggja faglega vinnu m.a. með tilliti til krafna í sjálfbærnivottunum.
Faglegt starf á sviði sjálfbærni
Markvisst er unnið að því að efla og breikka þekkingu starfsfólks VSÓ til að takast á við breytingar og áskoranir í umhverfinu m.a. tengt breytingum á lögum og reglugerðum á sviði sjálfbærni og stefnumótun Íslands í sjálfbærni og loftslagsmálum.
Unnið hefur verið að vitundarvakningu um sjálfbærni og hringrásarhagkerfið meðal starfsfólks og viðskiptavina. Sjálfbærnivika var haldin í annað skiptið haustið 2024 þar sem reynslu og þekkingu var miðlað meðal starfsfólks. Í samtali um sjálfbærni við viðskiptavini hefur gefist tækifæri til að ræða áskoranir og þær lausnir sem VSÓ getur boðið til að mæta þeim.
Mikil fagleg vinna fór fram á vettvangi Grænni byggðar í tengslum við sjálfbærni, vottanir, LCA og fleira, sem sérfræðingar VSÓ tóku virkan þátt í.